Vùng đất Nam Bộ với địa hình vô cùng thuận lợi, các kênh rạch chằng chịt đã biến nơi đây trở thành vùng đất rất màu mỡ, đa dạng hệ sinh thái, giàu thủy hải sản. Từ những nguồn nguyên liệu tự nhiên vô cùng phong phú ấy, người dân Nam Bộ cũng đã chế biến thành các món ăn khác nhau làm nên kho tàng văn hóa ẩm thực Nam Bộ rất đa dạng phong phú.
Đối với nơi đây, các yếu tố sông nước gần như là linh hồn của vùng đất màu mỡ này, hệ thống sông nước mang lại nguồn tài nguyên phong phú đối với văn hóa nói chung và văn hóa ẩm thực Nam Bộ nói riêng, góp phần tạo nên nét đặc sắc riêng, tính phong phú và sáng tạo của kho tàng ẩm thực.
Ẩm thực miền Nam rất đa dạng
Cảm nhận đầu tiên khi được trải nghiệm thưởng thức những món ăn của người miền Nam đó chính là dân dã và bình dị. Được ban tặng một miền khí hậu nhiệt đới gió mùa cùng với đó là thiên nhiên trù phú. Đã giúp cho người dân nơi đây thỏa sức và sáng tạo nên nhiều món ăn. Tuy vô cùng dân dã nhưng thơm ngon đến mức khó cưỡng. Người dân sống chủ yếu dựa vào thiên nhiên. Tận dụng hết những nguồn thực phẩm của thiên nhiên theo mùa để đưa vào bữa cơm thơm ngon, bổ dưỡng của mình.
Nhờ sự ưu đãi đặc biệt của thiên nhiên nên từ đó văn hóa ẩm thực Nam Bộ rất phong phú, đa dạng. Và có những cái đặc sắc, rất riêng mà không nơi nào có được. Nói đến vùng đất Nam Bộ trù phú, người ta hay nói đến sự trù phú của vùng đất này về các nguồn lợi tự nhiên, vùng đất “làm chơi ăn thiệt”.
Thật vậy, thiên nhiên nơi đây rất ưu đãi cho con người. Con người không phải làm lụng nhiều mà vẫn có cái ăn, cái mặc quanh năm. Món ăn của người dân Nam Bộ gắn liền với các thực phẩm đến từ thiên nhiên một cách thuần túy. Điển hình như các loại cá tôm bắt từ ruộng đồng, sông nước. Hay các loại rau củ trồng vườn hoặc mọc tự nhiên khắp nơi.
Nét đặc trưng trong ẩm thực Nam Bộ
Các loại rau rất phong phú
Người miền Nam có thể ăn đủ các loại rau. Từ rau đắng, rau dền, rau răm, rau thơm, bồ ngót, mồng tơi, rau tập tàng, cải xanh, cải trời, tía tô, hành, hẹ, ngò gai, ngò rí,… Đến các loại cây, đọt cây, các loại bông, như: bông điên điển, cù nèo, đọt tương, lá xoài, lá cóc,… Trong số đó, có thứ dùng để ăn sống, có thứ dùng để nấu canh. Có thứ luộc lên chấm với cá kho, thịt kho, hay nước chấm.
Sử dụng nguyên liệu và gia vị độc đáo
Khác với vị mặn của món ăn miền Bắc, hay cay nồng của món ăn miền Trung. Người dân Nam Bộ chủ yếu ăn ngọt và thích vị ngọt. Nơi đây cũng chính là xuất xứ của rất nhiều những món chè ngon nổi tiếng như chè bà ba, chè đậu, chè bắp,… Tuy nhiên, người miền Nam không chỉ ăn ngọt, mà vị của họ thường rất đặc biệt. Đã mặn thì phải mặn quéo lưỡi như món kho quẹt, nước mắm chấm thì phải nguyên chất. Còn khi ăn ớt thì dùng loại ớt cay xé lưỡi, ăn cắn nguyên trái thì mới gọi là đã,…
Hương vị món ăn đậm đà
Bên cạnh đó, món gỏi và món trộn của miền Nam cũng đặc biệt được ưa. Những món ăn này dùng những nguyên liệu sống hoặc luộc chín rồi trộn với gia vị. Sao cho có vị chua chua ngọt ngọt là được. Các món gỏi của miền Nam rất phong phú Thường là trộn với tôm, thịt, tai heo như món gỏi ngó sen tôm thịt, gỏi bưởi, gỏi xoài khô cá lóc, gỏi đu đủ,… Trong đó, món gỏi bưởi chua chua ngọt ngọt, ăn mãi không ngán là một trong những món ăn độc đáo của vùng đất Nam bộ.
Các món gỏi và trộn rất đa dạng
Mỗi tỉnh thành của miền Nam lại có những món gỏi nổi tiếng khác nhau. Bạc Liêu, Cà Mau thì nổi tiếng với món gỏi bồn bồn. Bồn bồn là loại cây cỏ mọc hoang dại ở vùng đất trũng. An Giang thì có món gỏi sầu đâu rất độc đáo mà không nơi nào có được. Lá, hoa sầu đâu có vị rất đắng được trộn với khô sặc rằn hay cá lóc. Rưới lên một ít nước mắm me chua ngọt, cực kỳ hấp dẫn.
Một nét đặc biệt nữa trong các món ăn của người dân Nam Bộ là tiêu. Tiêu đã trở thành loại gia vị không thể thiếu trong chế biến món ăn của người dân miền Nam. Bằng chứng là trong hầu hết các món ăn từ kho đến nấu canh. Người Nam đều nêm tiêu, tiêu không chỉ cay mà còn ngọt. Nó làm cho món ăn thêm đậm đà và ngon ngọt hơn. Điều đó trở thành thói quen trong văn hóa ẩm thực của người dân miền Nam.
Nét giản dị trong cách thưởng thức món ăn
Về nơi ăn, người dân miền Nam rất dễ chịu, với những bữa cơm hàng ngày trong gia đình thì tùy điều kiện trong nhà rộng hay hẹp mà được bố trí nơi ăn sao cho hợp lí, có thể trên bàn thậm chí ngay trên sàn nhà. Tuy nhiên, khi có đám tiệc, người miền Nam thường rất coi trọng lễ nghi, vì vậy sẽ bày biện ở những nơi trang trọng, ấm cúng thể hiện sự hiếu khách của gia chủ. Đặc biệt, người dân Nam Bộ rất thích được ăn ngay nơi vừa chế biến, ví dụ như món cá lóc nướng trui, vừa nướng vừa ăn ngay bên cạnh để có thể thưởng thức hết cái vị tinh tế và tươi ngon của con cá vừa mới bắt lên.
Gần gũi, giản dị mà phóng khoáng như chính con người nơi đây vậy. Ẩm thực miền Nam rất đa dạng và phong phú, không cầu kì trong khâu bày trí nhưng vẫn rất hấp dẫn bởi sự tươi ngon, dồi dào của nguyên liệu chế biến và mang một nét rất riêng không pha lẫn, điều đó làm nên những đặc trưng độc đáo trong văn hóa ẩm thực Nam Bộ.
Một số món ăn nổi tiếng trong văn hóa ẩm thực Nam Bộ
Hủ tiếu
Một trong những món ăn ngon được nhiều người ưa chuộng ở miền Nam là hủ tiếu Nam Vang. Theo nhiều nguồn, hủ tiếu Nam Vang là món ăn có nguồn gốc từ Campuchia. Nước lèo được ninh từ xương heo, rau củ, mực khô, tôm khô trong vắt quyện chặt với sợi hủ tiếu dai ngon. Món ăn thật sự đã níu kéo nhiều thực khách đến với ẩm thực Nam Bộ.
Cá lóc nướng trui
Cá lóc nướng trui chắc chắn là đặc sản ngon trứ danh của đất Nam Bộ. Cá lóc được bắt ở các đồng ruộng sau đó sơ chế kỹ, hoàn toàn không tẩm ướp gia vị rồi đem xiên qua thanh tre. Sau đó đem vùi trong rơm khô nướng chín. Cuối cùng, người ta cạo phần lớp da cháy bên ngoài và thưởng thức phần thịt cá bên trong. Bạn có thể dùng cá lóc nướng trui cuốn chung với bánh tráng, rau sống, bún và chấm với nước mắm tỏi ớt.
Lẩu mắm miền Tây
Đến Nam Bộ không thể không thưởng thức lẩu mắm. Bạn sẽ từ từ cảm nhận vị đậm đà của mắm cá và các loại rau đặc trưng chỉ có riêng ở vùng sông nước này. Nước dùng lẩu mắm được chế biến từ mắm các loại cá chỉ có ở mùi nước nổi miền Tây Nam Bộ. Ăn kèm với lẩu mắm là các loại hải sản và rau củ như: cà tím, bông súng, rau muống.
