Nền ẩm thực Việt Nam mang trong mình những nét văn hóa riêng của từng vùng miền. Mỗi miền Bắc, Trung và Nam lại có những món ăn, cách thưởng thức đậm chất địa phương. Đặc biệt, dưới sự ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên, tập quán dân cư và một số tinh hoa chắt lọc được từ xu hướng ngoại du nhập vào, ẩm thực Việt Nam ngày một đa dạng phong phú hơn. Cũng chính bởi thế mà văn hóa ẩm thực Việt Nam ngoài nét truyền thống từ ngàn xưa thì vẫn còn không ít ý nghĩa lớn lao khác.
Chứa đựng đặc trưng vùng miền
Ẩm thực là một trong những phần không thể thiếu của một nền văn hoá. Đối với văn hoá ẩm thực Việt Nam cũng vậy, những món ăn đều được truyền từ thế hệ này cho đến thế hệ khác. Giữ gìn phát huy những món ăn truyền thống là một trong những phương pháp bảo tồn văn hoá ẩm thực Việt Nam.
Do đất nước được chia ra thành ba miền. Nên ẩm thực Việt Nam từ đó cũng được chia theo vùng miền: Bắc – Trung – Nam cũng tạo ra những nét đặc trưng riêng. Văn hoá ẩm thực khác nhau cũng đã góp phần tạo nên sự phong phú, đa dạng trong ẩm thực Việt Nam. Mỗi một vùng miền sẽ có một khẩu vị cho vào món ăn khác nhau, các chế biến, tên gọi của món ăn từ đó cũng sẽ khác.
Mỗi một lần nhắc về văn hoá ẩm thực Việt Nam. Thì nó lại là chủ đề luôn được thảo luận một cách sôi nổi. Không chỉ dừng lại ở những món ăn, công thức chế biến và những nguyên liệu thực phẩm. Mà hơn hết nó còn chứa đựng một nét văn hoá tự nhiên được hình thành trong cuộc sống. Những món ăn Việt Nam đều được hài hoà về màu sắc cho đến hương vị. Khiến cho tổng thể món ăn hợp lý, tăng thêm phần hấp dẫn khó lòng cưỡng lại. Đặc biệt nhất là đối với những người du lịch Việt Nam.
Phản ánh những phẩm chất tốt đẹp của người dân
Qua những món ăn Việt, biết bao phẩm chất tốt đẹp của ông cha được gửi gắm lại cho con cháu. Đó là sự cần cù chịu khó, siêng năng của những người nông dân gắn liền với các món ăn từ hạt gạo. Người Tràng An thanh lịch với nền ẩm thực tinh tế. Người miền Trung nghị lực, giàu nghĩa tình với các món ăn đậm đà hương vị. Người miền Nam phóng khoáng với các món ăn dân dã hài hòa với tự nhiên.
Bên cạnh đó, những món ăn đặc trưng của nền ẩm thực Việt Nam còn thể hiện sự khéo tay tinh tế của những người chế biến. Từ những món ăn nguyên liệu phức tạp đến đơn giản. Từ những món ăn dễ dàng chế biến đến những món cầu kỳ. Từ món ăn chính đến món ăn chơi, món mặn đến món ngọt, từ đồ ăn đến thức uống. Tất cả đều thể hiện sự khéo léo tài hoa của những người gửi hồn Việt vào từng món ăn.
Bên cạnh đó là truyền thống uống nước nhớ nguồn, dâng lên tổ tiên những món ăn ngon nhất trong các dịp giỗ tết. Là sự hiếu thảo, kính trên nhường dưới thể hiện ở tục gắp đồ ăn trong các bữa cơm. Truyền thống chia sẻ khi đồng bào gặp khó khăn. Hay tinh thần vượt khó vươn lên khi vun vén những nguyên liệu đơn giản thành các món ăn phức tạp.
Ẩm thực Việt Nam thể hiện nhiều giá trị nhân văn
Ẩm thực Việt Nam hình thành và phát triển cùng với quá trình hình thành dựng nước và giữ nước của dân tộc. Nó gắn liền với đời sống sinh hoạt hàng ngày. Và qua đó cũng thể hiện văn hóa đặc trưng của người Việt. Văn hóa của người Việt được thể hiện ở những nét đẹp trong giao tiếp, cư xử trong bữa ăn hàng ngày, bữa cỗ, bữa tiệc, cúng, giỗ. Đó là sự thanh lịch với những phép tắc, lề lối không quá khắt khe nhưng vẫn đủ lễ nghĩa. Những quy tắc đó tuy đơn giản nhưng mỗi người đều được dạy bảo từ khi còn tấm bé.
Là một quốc gia tôn trọng những giá trị truyền thống. Mỗi chúng ta đều được chỉ dạy phải biết giữ gìn, thận trọng khi ăn. Đó vừa thể hiện sự tôn trọng những người ngồi cùng mâm. Vừa thể hiện sự tôn trọng với những người đã làm ra, chế biến ra những món ăn. Cho dù là món đơn giản hay phức tạp. Mâm cơm gia đình Việt là biểu hiện của tinh thần gắn bó giữa các thành viên. Qua bữa cơm Việt gửi gắm những tình cảm yêu thương giữa các thế hệ.
Góp phần mang văn hóa Việt Nam hội nhập thế giới
Ẩm thực Việt Nam là nét di sản văn hóa tinh tế. Và được hình thành cùng với dòng chảy ngàn năm của dân tộc. Ẩm thực Việt thật sự đã làm say lòng biết bao du khách và bạn bè quốc tế khi đến thăm Việt Nam. Qua đó khẳng định vị trí văn hóa Việt trên bản đồ văn hóa thế giới. Qua đó, ẩm thực cũng là một yếu tố khẳng định vị trí đất nước trên trường quốc tế.
Có rất nhiều những địa điểm du lịch nổi tiếng của Việt Nam được bạn bè quốc tế biết đến với nhiều món ăn hấp dẫn. Ẩm thực Việt với sự phong phú, đa dạng. Cũng như hội tụ đầy đủ những nét tinh tế riêng biệt đã trở thành một biểu tượng về văn hóa. Ẩm thực Việt Nam không chỉ là những món ăn. Đó còn là hồn dân tộc, là hơi thở của một nền văn hóa đậm đà bản sắc.
